Του Ιερομονάχου Νικήτα Παντοκρατορινού
Εμφανίστηκε στο διαδίκτυο μια συνέντευξη του μητροπολίτου Βολοκολάμσκ Αντωνίου του Πατριαρχείου Μόσχας, ως μια προσπάθεια να αντισταθμίσει, έστω, με κάποιον τρόπο την μετάνοια και την ευχή που πήρε ο ίδιος από τον Οικουμενικό Πατριάρχη όταν συναντήθηκαν στην κηδεία του Αρχιεπισκόπου Τιράνων Αναστασίου. Διότι, το ότι ασπάστηκε την δεξιά του Οικουμενικού Πατριάρχη, σίγουρα δεν ήταν μια τυχαία συγκυρία.
Στην συνέντευξή του αυτή εξαπέλυσε επίθεση κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, επιχειρώντας να παρουσιάσει την αναγνώριση της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, ως δήθεν προδοσία εκ μέρους του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεοδώρου Β’. Αυτή του η συνέντευξη, βέβαια, ήταν και είναι για αναπαραγωγή και δημοσίευση εντός της ρωσικής επικράτειας, αλλά και για τους ορθόδοξους Ρώσους γενικότερα, για να δικαιολογηθεί η εισπήδηση του Πατριαρχείου Μόσχας στην Αφρική και το σχίσμα που έχει δημιουργηθεί εκεί εξ αιτίας αυτής της εισπήδησης. Αλλά αφού μεταφράστηκε και δημοσιεύτηκε και στα ελληνικά, δεν θα ήταν άτοπος και ο σχολιασμός αυτής της δημοσίευσης για την φανέρωση της ιεροκανονικής αληθείας, η οποία αποκρύπτεται σε αυτήν την συνέντευξη.
Πολύ σωστά ο μητροπολίτης ξεκινάει την συνένευξή του λέγοντας: “Στις αρχαίες διατάξεις, τις οποίους καλούμε ιερούς κανόνες, η Βόρεια Αφρική αναγνωρίσθηκε ως κανονικό έδαφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, το οποίο κατά τη διάρκεια του 20ού αι. επεξέτεινε τη δραστηριότητά του εφ’ όλης της αφρικανικής ηπείρου. Σε όλες εκείνες τις ενορίες οι κληρικοί, ως απεσταλμένοι προς υπηρεσία από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, συντόνιζαν τις ενέργειές τους με τις εκκλησιαστικές Αρχές του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, ενεργώντας αποκλειστικά με ευλογία της επιτοπίου ιεραρχίας. Σύμφωνα, λοιπόν, με τους ιερούς κανόνες, οι κληρικοί του Πατριαρχείου Ρωσίας λάμβαναν ευλογία από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας για οποιαδήποτε ιεροπραξία θα τελούσαν”.
Έπειτα, ισχυρίζεται ότι “ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κατέστη σχισματικός αφού αναγνώρισε και συλλειτούργησε με τον προκαθήμενο της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας και ως εκ τούτου αναγκάστηκε η Εκκλησία της Ρωσίας να εξετάσει τα πολυάριθμα αιτήματα ρωσόφωνων ομογενών οι οποίοι διαμένουν και σε άλλες χώρες της Αφρικής και ζητούσαν από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία να ιδρύσει ενορίες της και να στείλει ιερείς”. Αυτή είναι μια άποψη που εκφράζει τόσο τον ίδιο, όσο και το Πατριαρχείο της Μόσχας. Ας δούμε όμως αν ευσταθεί αυτό σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες. Οι κανόνες ιβ’, ιγ’, ιδ’ και ιε’ Της Πρωτοδευτέρας εν Κων/πόλει συνόδου ορίζουν ότι “κανείς προ της αποφάσεως του αρμοδίου εκκλησιαστικού δικαστηρίου δεν μπορεί να θεωρεί τον Επίσκοπο ένοχο και να μην υποτάσσεται σ’ αυτόν”. Το αρμόδιο εκκλησιαστικό δικαστήριο, μια δηλαδή Πανορθόδοξη Σύνοδος, δεν έχει ακόμα συνέλθει για να εξετάσει το ζήτημα, αν και κατά πόσο το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας κατέστη σχισματικό, όπως ισχυρίζεται το Πατριαρχείο Μόσχας. Οπότε οι εκ των προτέρων κινήσεις “αντιποίνων”, σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες, καθίστανται αντικανονικές. Και εδώ δημιουργούνται κάποια εύλογα ερωτήματα που ούτε η ίδια η Εκκλησία της Ρωσίας μπορεί να τα απαντήσει. α) Ποιός έδωσε στο Πατριαρχείο Μόσχας το δικαίωμα να κρίνει την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας, και να διεξάγει δραστηριότητες σε ξένες επισκοπές, αφού αυτό απαγορεύεται από τους ιερούς κανόνες; β) Είναι σε θέση η Εκκλησία της Ρωσίας, η οποία έλαβε τη νομιμοποίηση του Πατριαρχείου της πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια, να μηνύσει μόνη της την Αλεξανδρινή Εκκλησία, της οποίας η ιστορία χρονολογείται από την αρχή του Χριστιανισμού; γ) Γιατί δεν υπάρχει κάποια θεολογική ανάλυση από την πλευρά της Εκκλησίας της Ρωσίας ότι η μνημόνευση του ονόματος του προκαθημένου της ουκρανικής Εκκλησίας από τον Πατριάρχη Θεόδωρο δίνει το δικαίωμα στην Εκκλησία της Ρωσίας για τις αντικανονικές της ενέργειες στην Αφρική;
Στηρίζεται, λοιπόν, μόνο σε έναν κανόνα (Β΄ εν Αντιοχεία) καταπατώντας δεκάδες άλλους. Σύμφωνα, λοιπόν, με τους ιερούς κανόνες, αφ’ όσον το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας δεν ζήτησε από την Εκκλησία της Ρωσίας να παρέμβει στα σύνορά της ή να δημιουργήσει τις δικές της επισκοπές εκεί, η δημιουργία εξαρχίας της Εκκλησίας της Ρωσίας στην Αφρική είναι εισβολή στην κανονική δικαιοδοσία κάποιου άλλου, εισπήδηση, και αυτό ισοδυναμεί με την δημιουργία ενός σχίσματος, ενός είδους εκκλησιαστικής κατοχής. Διασπά το Σώμα του Χριστού και καθίσταται η ίδια εκτός Εκκλησίας.
Και ως αποτέλεσμα όλων αυτών, σύμφωνα πάλι με τους ιερούς κανόνες, ο επίσκοπος και «αφρικανός έξαρχος» της Εκκλησίας της Ρωσίας “μητροπολίτης” Ζαράισκ Κωνσταντίνος καθαιρεθέθηκε από τον ιερατικό του βαθμό από την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Όπως και έγινε και με τον προκάτοχό του “μητροπολίτη” Λεωνίδα, αλλά και όλους τους αποσκιρτήσαντες κληρικούς.
Έπειτα ο μητροπολίτης Βολοκολάμσκ αναφέρει ότι “ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας σε δημόσιες τοποθετήσεις του δήλωνε την αφοσίωσή του στους ιερούς κανόνες, λέγοντας ότι οι Ουκρανοί σχισματικοί στερούνται την θεία χάρη και καλούσε τους πιστούς να μείνουν αφοσιωμένοι στην κανονική Εκκλησία του Ονουφρίου”. Όμως, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας δεν έλεγε κάτι παράδοξο, αφού αυτά όλα ίσχυαν πρίν την απόδοση αυτοκεφαλίας και την επαναφορά των σχισματικών στην κανονικότητα. Από τον Δεκέμβριο του 2018, όταν δημιουργήθηκε η Αυτοκέγαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, οι πρώην σχισματικοί έγιναν μέτοχοι της θείας χάριτος και επανήλθαν στην κανονικότητα. Στην πραγματικότητα, ο Προκαθήμενος της δεύτερης τη τάξει Ορθοδόξου Εκκλησίας δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα στην απονομή αυτοκεφαλίας. Δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να συμμορφωθεί με τους ιερούς κανόνες και την ιερά παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, στα οποία ήταν πάντοτε αφοσιωμένος. Ως δευτερόθρονο Πατριαρχείο έδωσε, ως όφειλε, το παράδειγμα για να συνεχίσουν και οι άλλες κατά τόπους Εκκλησίες. Δυστυχώς, όμως, άλλα συμφέροντα ακόμα εμποδίζουν τις περισσότερες.
Έπειτα ως ένας άνθρωπος που παντελώς αγνοεί τους ιερούς κανόνες και την παράδοση της Εκκλησίας, λέει “Αυτή η πράξη του Πατριάρχη Θεοδώρου τον εξέθεσε ως άνθρωπο, ο οποίος δεν έχει συνέπεια στα λεγόμενά του. Παρόμοια εντύπωση σχηματίσθηκε όχι μόνον σε μας, αλλά και σε τεράστιο αριθμό κληρικών στην ίδια τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Κατανοούσαν ότι ο Πατριάρχης τους διέπραξε προδοσία και είναι δύσκολο πλέον να χαρακτηρισθεί ως έντιμος άνθρωπος”. Κατηγορεί τον Πατριάρχη ως μη έντιμο άνθρωπο, αφού εναρμονίστηκε με τους ιερούς κανόνες και δικαιολογεί την ίδρυση της αφρικανικής εξαρχείας της Ρωσίας λέγοντας ότι δεν μποούσε πλέον να κάνει αλλιώς, αφού “έγινε αποδέκτης πολλών δεκάδων αιτημάτων κληρικών της Αφρικής, κυρίως ιθαγενών, οι οποίοι έλεγαν ότι μετά από όσα συνέβησαν δεν επιθυμούν πλέον να υπάγονται στο ωμοφόριο του Πατριάρχη, ο οποίος συμπεριφέρθηκε τόσο ανέντιμα. Και ότι παρακαλούν τον Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών να τους δεχθεί υπό την προστασία του και στη δικαιοδοσία του”. Από πότε όμως και σύμφωνα με ποιούς κανόνες, η οποιαδήποτε τοπική Εκκλησία υπακούει στις αιτήσεις κάποιων κληρικών άλλης δικαιοδοσίας και προχωρεί σε δημιουργία αντικανονικών μορφωμάτων; Εάν αυτή ήταν η παράδοση της Εκκλησίας, τότε θα είχαμε πλήθος παρόμοιων αντικανονικών πράξεων. Γιατί πάντοτε υπάρχουν και κάποιοι κληρικοί, που για τους δικούς τους προσωπικούς λόγους, όχι ασφαλώς εκκλησιαστικούς, ζητούν παράλογα πράγματα. Η ίδια λοιπόν η Εκκλησία της Ρωσίας εισέβαλε σε κανονική επικράτεια άλλης τοπικής Εκκλησίας, παραβιάζοντας πλήθος ιερών κανόνων. Ποιος ανέθεσε στην Εκκλησία της Ρωσίας τέτοιες εξουσίες που έχουν μόνο οι Ορθόδοξες Σύνοδοι; Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει δικαίωμα να κρίνει άλλη τοπική Εκκλησία. Επιπλέον, η καταδίκη του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και η άρνηση σε αυτή την Εκκλησία της σωτήριας δράσης της χάριτος, όπως ισχυρίζεται η Εκκλησία της Ρωσίας, ισοδυναμεί με βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος.
Παρακάτω ο μητροπολίτης προσπαθεί να μιλήσει τεχνηέντως, για την νέα εκκλησιολογία που θέλει να προωθήσει η Εκκλησία της Ρωσίας, λέει “αφού ο Πατριάρχης Θεόδωρος «συλλειτούργησε» τον Αύγουστο του 2021 με τον επικεφαλής του ουκρανικού σχίσματος, δεν μας άφησε άλλη επιλογή. Σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες εκείνος, ο οποίος συλλειτούργησε με σχισματικό, καθίσταται ο ίδιος σχισματικός”. Αυτό είναι ένα νέο όπλο που χρησιμοποιεί η Εκκλησία της Ρωσίας. Η συνέχιση κοινωνίας μόνο με Επισκόπους που συμφωνούν μαζί τους στο θέμα της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Δεν μπορεί να στηριχτεί εκκλησιολογικά η μνημόνευση μόνο μιας ομάδας Επισκόπων από μια τοπική Εκκλησία. Η διχόνοια που είναι έτοιμοι να ενσπείρουν σε όποιες τοπικές Εκκλησίες «τολμήσουν» να αναγνωρίσουν την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας, όπως έγινε και με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, δημιουργεί το μεγαλύτερο πρόβλημα και δισταγμό για την αναγνώριση από άλλες Εκκλησίες. Προτείνουν, λοιπόν, σε ιερείς να μην συλλειτουργούν με αυτούς που έχουν συλλειτουργήσει με Επισκόπους ή ιερείς της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ουκρανίας, για να μη “μιανθούν”. Όμως, ο μοναδικός ιερος κανόνας που επικαλούνται δεν μιλάει μόνο για συλλείτουργο, αλλά για κοινωνία. «Ὁ ἀκοινωνήτοις κοινωνῶν, ἀκοινώνητός ἐστιν» (Β’ εν Αντιοχεία). Μία είναι η κοινωνία εν Χριστώ, ένα είναι το κοινό Ποτήριο, ένα Σώμα είναι η Εκκλησία. Αν θεωρούν τον Οικουμενικό Πατριάρχη ή τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας ακοινώνητους και σχισματικούς λόγω των συλλείτουργων που έχουν κάνει με τους Ουκρανούς, τότε σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες, όλοι όσοι τους μνημονεύουν καθίστανται ακοινώνητοι και σχισματικοί. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε κάποιο συλλείτουργο για να γίνει αυτό. Από τη στιγμή που όλοι μνημονεύουμε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ή τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας ή απλώς έχουμε κοινωνία μαζί τους, είμαστε σε κοινωνία και με τον Αρχιεπίσκοπο Κιέβου Επιφάνιο και την Εκκλησία της Ουκρανίας, ακόμα κι αν δεν έχουμε συλλειτουργήσει μαζί τους. Αυτή είναι η ορθόδοξη εκκλησιολογία και αυτά επ’ ακριβώς ορίζουν οι ιεροί κανόνες. Τα υπόλοιπα νεοφανή θεολογικά τεχνάσματα είναι εφευρέσεις της ρωσικής Εκκλησίας για να κρατήσουν την επιρροή τους σε Μητροπόλεις τοπικών Εκκλησιών. Θεολογούν όπως τους αρέσει, σύμφωνα με τα συμφέροντά τους. Όχι όπως θέλει και έχει ορίσει ο Χριστός και η Εκκλησία, μέσω των θεοφόρων Πατέρων των Αγίων Οικουμενικών Συνόδων.
Έπειτα εκθειάζει την δραστηριότητα της Εκκλησίας της Ρωσίας στην Αφρική κατηγορώντας το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ότι είχε παρατήσει στο έλεος του Θεού κάποιες δυσπρόσιτες περιοχές. Όπως όμως γνωρίζουν όσοι έχουν επικοινωνία με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αυτά είναι επικοινωνιακά παιχνίδια για να κερδηθούν οι εντυπώσεις και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Από την πλευρά της Εκκλησίας της Ρωσίας, στο θέμα αυτό, εσημειώθη μια άνευ προηγουμένου κατάφωρη καταπάτηση πολλών ιερών κανόνων. Διέγραψαν με μια μονοκοντυλιά το Κανονικό Δίκαιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας για να διευρύνουν την εξουσία τους. Η εισπήδηση καταδικάζεται από την πρώτη κιόλας Σύνοδο της Εκκλησίας του Χριστού, την Αποστολική Σύνοδο. Και η διασφάλιση της δικαιοδοσίας του κάθε Πατριαρχείου ή Αυτοκέφαλης Εκκλησίας στην περιοχή που ορίζεται από τους εκάστοτε Τόμους ή τις αποφάσεις Οικουμενικών Συνόδων, εξασφαλίζει την συνέχεια και την ενότητα της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Σήμερα όμως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ενέργειες που καθόλου δεν συνάδουν με ανθρώπους που αγαπούν την Εκκλησία και την ενότητά της. Η ίδρυση εξαρχιών, χωρίς την άδεια και ευλογία του τοπικού Επίσκοπου, και στην προκειμένη περίπτωση η ίδρυση εξαρχίας στην Αφρική από την Εκκλησία της Ρωσίας, είναι πράξη που διασπάει την ενότητα της Εκκλησίας.
Η με τόση ευκολία και χωρίς αιδώ καταπάτηση τόσων Ιερών κανόνων και αποφάσεων Οικουμενικών Συνόδων, αν περάσει απαρατήρητη και χωρίς κυρώσεις, θα επιφέρει μέγα πλήγμα στον θεσμό της Εκκλησίας. Διότι θα είναι πλέον όλοι οι ιεροί κανόνες και οι αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων ευκόλως ανατρέψιμες αναλόγως με τα συμφέροντα της κάθε Εκκλησίας. Ποιό εμπόδιο θα υπάρχει να δημιουργεί η κάθε Αυτοκέφαλη Εκκλησία εξαρχίες ανά τον κόσμο; Και είναι πολύ λυπηρό που και άλλες κατά τόπους Εκκλησίες δεν λαμβάνουν θέση στήριξης στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και στους ιερούς κανόνες, παρ΄ όλο που πολλάκις έχει κάνει αυτή την έκκληση η πολύπαθη Εκκλησία της Αλεξάνδρειας. Η Αλεξάνδρεια, η οποία παρέμεινε όχι στο πλευρό της Μόσχας, αλλά στο πλευρό των ιερών κανόνων και των πανάρχαιων παραδόσεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
