Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 το όνομά του έγινε παγκοσμίως γνωστό. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Αμερικανός (ιαπωνικής καταγωγής) διανοητής Φράνσις Φουκουγιάμα διατύπωσε τη ριζοσπαστική -τότε- θεωρία ότι η Ιστορία, με την έννοια της ιδεολογικής σύγκρουσης και εξέλιξης, είχε τελειώσει.
Η φιλελεύθερη δημοκρατία και η ελεύθερη αγορά, έγραφε, επρόκειτο να κυριαρχήσουν παγκοσμίως ως το τελικό στάδιο της πολιτικής εξέλιξης της ανθρωπότητας. Ωστόσο, περισσότερες από τρεις δεκαετίες αργότερα ο ίδιος αναγνωρίζει με ανησυχία πως η Ιστορία όχι μόνο δεν σταμάτησε, αλλά έχει αρχίσει να επιταχύνεται – και μάλιστα προς επικίνδυνες ατραπούς.
«Ο Τραμπ επαναλαμβάνει τις ίδιες πολιτικές που στη δεκαετία του 1930 οδήγησαν στον πόλεμο», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πολιτικός επιστήμονας στον απεσταλμένο της La Repubblica στη Νέα Υόρκη, Πάολο Μαστρολίλι, σημαίνοντας καμπανάκι κινδύνου για την πορεία του σύγχρονου κόσμου.
«Ανόητη η απόφαση του Τραμπ για δασμούς σε δεκάδες χώρες»
Σαφής και αιχμηρός, ο Φράνσις Φουκουγιάμα δεν μάσησε τα λόγια του όταν ρωτήθηκε για την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει δασμούς σε δεκάδες χώρες, ανοίγοντας τον δρόμο για έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ χαρακτήρισε την ενέργεια αυτή «την πιο ανόητη απόφαση που έχει λάβει ποτέ πρόεδρος των ΗΠΑ».
«Πρόκειται για την πιο ανόητη απόφαση που έχει ληφθεί ποτέ από έναν πρόεδρο των ΗΠΑ. Οι δασμοί θα είναι εντελώς αντιπαραγωγικοί και πιθανότητα θα επιφέρουν επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας – αν δεν την οδηγήσουν σε ύφεση. Όλα πηγάζουν από την ανικανότητα του Τραμπ να αντιληφθεί πώς λειτουργεί η οικονομία. Είναι δύσκολο για μένα να καταλάβω πώς ένας Αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε να κάνει κάτι τόσο παράλογο και επιζήμιο για την ίδιο τον λαό του», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με τα λεγόμενα του Τραμπ ότι όλος ο πλανήτης εκμεταλλευόταν επί δεκαετίες τις ΗΠΑ, ο Φουκουγιάμα απάντησε πως «δεν έχει κανένα νόημα. Η Αμερική άκμασε πάρα πολύ χάρη στην παγκόσμια φιλελεύθερη εμπορική τάξη. Πιστεύει ότι το εμπορικό έλλειμμα είναι σημάδι εκμετάλλευσης, αλλά οποιοσδήποτε οικονομολόγος μπορεί να σας εξηγήσει ότι αυτό δεν ισχύει, είναι απλώς η άλλη όψη του νομίσματος της κυριαρχίας του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Οι αποφάσεις του Τραμπ βασίζονται σε τόσο αδιανόητη άγνοια που είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πώς κατάφερε να γίνει πρόεδρος».
Την ίδια ώρα, οι εξαγγελίες Τραμπ περί επιστροφής της βιομηχανικής παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν πείθουν τον Φράνσις Φουκουγιάμα. Ο Αμερικανός στοχαστής υπογραμμίζει πως ο επαναπατρισμός εφοδιαστικών αλυσίδων συνεπάγεται δυσθεώρητα κόστη, ενώ το υψηλό εργατικό κόστος καθιστά ανέφικτη την ανέγερση νέων εργοστασίων. Πέραν τούτων, επισημαίνει πως οι αμερικανικές επιχειρήσεις είναι διστακτικές να επενδύσουν υπό την ηγεσία ενός προέδρου απρόβλεπτου και αντιφατικού, που αλλάζει στρατηγική από τη μια μέρα στην άλλη.
«Δεν θέλουμε να ζούμε σε έναν τέτοιον κόσμο»
Ο Φουκουγιάμα προειδοποιεί πως η πολιτική αυτή εντάσσεται σε μια ιστορική αναδίπλωση προς τις αρχές του 19ου αιώνα: «Ο Τραμπ επιστρέφει στον κόσμο των μεγάλων δυνάμεων, όπου οι αξίες και οι ιδέες δεν έχουν σημασία, όπου δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ φίλων και εχθρών – μόνο σφαίρες επιρροής. Δεν είναι αυτός ο κόσμος στον οποίο θέλουμε να ζούμε».
Εάν, όμως, οι πολιτικές που εφαρμόζει ο Ντόναλντ Τραμπ είναι παρόμοιες με τις πολιτικές της δεκαετίας του 1930, όπως σημείωσαν οι Σκοτ Λίνσικομ και Κόλιν Γκράμπροου του Cato Institute, υπάρχει και σήμερα ο κίνδυνος να οδηγηθεί η ανθρωπότητα σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο; Η απάντηση είναι «ναι», σύμφωνα με τον Φουκουγιάμα.
Η μόνη ελπίδα, κατά τον Φουκουγιάμα, είναι το μπούμερανγκ της πολιτικής του: οι τιμές θα αυξηθούν, η ύφεση θα πλήξει τις ΗΠΑ και άλλες οικονομίες, και οι απογοητευμένοι ψηφοφόροι θα αντιδράσουν. Ωστόσο, οι συνέπειες αυτής της αστάθειας μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικές: «Οι πολιτικές του Τραμπ απειλούν να διαλύσουν τη Βορειοατλαντική Συμμαχία και να εξαλείψουν κάθε έννοια αλληλεγγύης μεταξύ των δημοκρατιών. Η Ρωσία και η Κίνα είναι έτοιμες να εκμεταλλευτούν αυτή τη διάλυση».
Για το ουκρανικό
Κάνοντας το σχόλιό του για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Φουκουγιάμα τονίζει πως η απόφαση του Τραμπ να την αποδυναμώσει θα ενθαρρύνει την Κίνα να κινηθεί πιο επιθετικά προς την Ταϊβάν, δίνοντας το πράσινο φως σε έναν νέο άξονα επεκτατισμού από Μόσχα και Πεκίνο. Δεν διστάζει, μάλιστα, να αναφερθεί σε ενδεχόμενη απειλή ακόμη και προς τη Δανία για τη Γροιλανδία. «Η κατάσταση είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και οι συνέπειες ενδέχεται να είναι σοβαρές», προειδοποιεί.
Για το ενδεχόμενο ο Τραμπ να διεκδικήσει και τρίτη θητεία
Όσο για τις υπαινικτικές αναφορές του Τραμπ σε ενδεχόμενη τρίτη θητεία, ο Φουκουγιάμα είναι ξεκάθαρος: «Όλες του οι πολιτικές πηγάζουν από αυταρχικές φιλοδοξίες». Το μέλλον, σύμφωνα με τον ίδιο, θα κριθεί από την ικανότητα του πολιτικού συστήματος να αντισταθεί, είτε μέσω της δικαιοσύνης είτε μέσα από τις επερχόμενες ενδιάμεσες εκλογές του 2026.
