Το Σάββατο του Λαζάρου είναι μια ιδιαίτερη ημέρα της Ορθόδοξης Χριστιανικής παράδοσης, η οποία εορτάζεται το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων, σηματοδοτώντας την έναρξη της Μεγάλης Εβδομάδας και προαναγγέλλοντας το Πάσχα. Η γιορτή είναι αφιερωμένη στην ανάσταση του Λαζάρου από τον Ιησού Χριστό, όπως καταγράφεται στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο (Ιω. 11:1-45), και θεωρείται προτύπωση της Ανάστασης του Χριστού και κατ’ επέκταση της ανάστασης όλης της ανθρωπότητας.
Θεολογική σημασία
Η ανάσταση του Λαζάρου είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά θαύματα του Ιησού, καθώς δεν πρόκειται απλώς για μια θεραπεία, αλλά για την ανάκληση ενός νεκρού στη ζωή, τέσσερις ημέρες μετά τον θάνατό του. Η φράση του Χριστού προς τον Λάζαρο, «Λάζαρε, δεύρο έξω», γίνεται σημείο της θεϊκής εξουσίας Του πάνω στον θάνατο.
Αυτό το θαύμα έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί:
- Αποτελεί τελευταίο μεγάλο θαύμα πριν τη Σταύρωση.
- Φανερώνει τη θεϊκή φύση του Χριστού.
- Λειτουργεί ως προεικόνιση της Αναστάσεως.
- Δίνει στους πιστούς την ελπίδα της αιώνιας ζωής και νίκης επί του θανάτου.
Ιστορικά και λειτουργικά στοιχεία
Η ανάσταση του Λαζάρου τιμάται από την Εκκλησία ήδη από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Το Σάββατο του Λαζάρου είναι εορτή χαρμολύπης – βρίσκεται λίγο πριν την κορύφωση του Θείου Δράματος, αλλά εμπεριέχει χαρά και ελπίδα.
Λειτουργικά, αυτή η ημέρα:
- Έχει αναστάσιμο χαρακτήρα, γι’ αυτό και ψάλλεται το «Ἀναστάσεως ἡμέρα».
- Εντάσσεται στα Προπασχάλια και έχει κοινά στοιχεία με την Κυριακή του Πάσχα.
- Συνοδεύεται από ιδιαίτερη υμνολογία, όπως το περίφημο τροπάριο του Λαζάρου:
«Ἡ κοινὴ Ἀνάστασις, πρὸ τοῦ σου Πάθους πιστούμενος…»
Η μορφή του Λαζάρου
Ο Λάζαρος, φίλος του Ιησού και αδελφός της Μάρθας και της Μαρίας, καταγόταν από τη Βηθανία. Σύμφωνα με την παράδοση:
- Μετά την Ανάστασή του, έζησε για αρκετά χρόνια και χειροτονήθηκε επίσκοπος Κιτίου (Λάρνακας) στην Κύπρο.
- Η πόλη της Λάρνακας πήρε το όνομά της από τον τάφο του Λαζάρου, ο οποίος μέχρι σήμερα αποτελεί τόπο προσκυνήματος.
- Η μορφή του τιμάται όχι μόνο το Σάββατο του Λαζάρου, αλλά και στις 17 Οκτωβρίου.
Λαογραφία και παραδόσεις
Το Σάββατο του Λαζάρου συνδέεται έντονα και με την ελληνική λαϊκή παράδοση. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και της Κύπρου:
- Τα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα του Λαζάρου, κρατώντας λουλούδια ή αυτοσχέδιους σταυρούς με πρασινάδα.
- Φτιάχνονται τα παραδοσιακά “λαζαράκια”, γλυκά ψωμάκια σε σχήμα τυλιγμένου Λαζάρου με σταυρωμένα χέρια.
- Οι νοικοκυρές ετοιμάζουν νηστίσιμα εδέσματα, καθώς συνεχίζεται η νηστεία, αλλά με μια αίσθηση γιορτής.
- Σε κάποιες περιοχές γίνεται αναπαράσταση της ανάστασης του Λαζάρου, ιδιαίτερα από μαθητές σε σχολεία ή εκκλησιαστικές ενορίες.
Το Σάββατο του Λαζάρου σήμερα
Στις μέρες μας, το Σάββατο του Λαζάρου παραμένει μια ζωντανή γιορτή πίστης, ελπίδας και προσδοκίας. Είναι η «πρόβα» της Ανάστασης, μια πρόσκληση προς όλους να αναλογιστούν το θαύμα της ζωής και της αγάπης του Θεού. Μέσα από τον Λάζαρο, η Εκκλησία μας θυμίζει πως ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή της αιωνιότητας.
Συμπέρασμα
Το Σάββατο του Λαζάρου δεν είναι απλώς μια γιορτή, αλλά ένα μήνυμα ζωής μέσα από τον θάνατο, ένα θεολογικό και ανθρώπινο σημείο συνάντησης της λύπης με τη χαρά, της φθοράς με την ανάσταση. Μέσα από τη μνήμη του Λαζάρου, κάθε ψυχή καλείται να αναστηθεί πνευματικά και να περπατήσει προς το Φως της Ανάστασης.
