Τις προάλλες, την παραμονή του Επισκοπικού Συμβουλίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, ο ιστότοπος Glavcom δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο: «Τι συμβαίνει με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας; Αιχμηρά ερωτήματα προς τον Μητροπολίτη Επιφάνιο».
Το άρθρο, το οποίο περιείχε αρκετές αντιφατικές και υποκειμενικές δηλώσεις, βασίστηκε σε συνομιλίες με βάση την ανωνυμία «με ενεργούς πιστούς, ιερείς της ίδιας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, καθώς και πολιτικούς άνδρες που ανησυχούν για την τύχη της ουκρανικής Ορθοδοξίας».
Γιατί με βάση την ανωνυμία; Ποιος στην Ουκρανική Εκκλησία έχει εκδιωχθεί ή τιμωρηθεί για κριτική; Εάν ανησυχείτε τόσο πολύ για την τύχη της Ουκρανικής Ορθοδοξίας, τι σας εμποδίζει να το κάνετε ανοιχτά; Είναι πολύ πιο υγιές από το να κρύβετε το πρόσωπό σας και να καλείτε τον προκαθήμενο να «εγκαταλείψει τη ζώνη άνεσής του».
Κατά κανόνα, ένα άρθρο ζει τη δική του ζωή για κάποιο χρονικό διάστημα μετά τη δημοσίευση. Εάν κάποιος το χρειάζεται, αναδημοσιεύεται.
Και σήμερα οι Έλληνες φίλοι μου μου έστειλαν έναν σύνδεσμο. Μια ελληνόγλωσση έκδοση ρωσικού προσανατολισμού παραθέτει ευχαρίστως τον συντάκτη του Glavcom, ενώ διαστρεβλώνει σοβαρά τα λόγια του Μητροπολίτη Αλέξανδρου (Ντραμπίνκο). Περισσότερα σχετικά με αυτό παρακάτω.
Ας σημειώσουμε αυτό το γεγονός εδώ. Ο μόνος που ενδιαφέρθηκε να αναδημοσιεύσει τις θέσεις του άρθρου ήταν μια ελληνική έκδοση που χρηματοδοτείται από τη Ρωσία.
Ας επικεντρωθούμε στα κύρια σημεία της κριτικής και ας σκεφτούμε μαζί.
Μετά από μια μακροσκελή εισαγωγή, η οποία αναφέρεται στην εκλογή του Προκαθημένου και στο πώς δημιουργήθηκε η Εκκλησία, ο συγγραφέας αναφέρει: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας δεν κατάφερε ακόμη να εκπληρώσει το κύριο καθήκον της: να γίνει ένας σταθερός πυλώνας του κράτους στον αγώνα κατά της εκκλησιαστικής επιρροής της Μόσχας… Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας δεν ήταν απλώς έτοιμη για ταχεία ανάπτυξη».
Περί τίνος πρόκειται;
Τι κρύβεται πίσω από αυτή τη γενίκευση; Επειδή, για παράδειγμα, έχω χίλια και ένα επιχειρήματα από ανθρώπους που θα υποστήριζαν το αντίθετο. Το πιο θλιβερό πράγμα που έχω δει ποτέ στο δημοσιογραφικό επάγγελμα είναι η «κενή πολιτική επιστήμη» και δεν θέλω να αναπαραχθεί αυτή η κενότητα στην εκκλησιαστική ανάλυση. Ας συνεχίσουμε.
«Σε τοπικό επίπεδο, αξιωματούχοι και εκπρόσωποι των ειδικών υπηρεσιών παραπονιούνται ανοιχτά: οι ναοί που έχουν απομείνει μετά την αποπομπή της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας («Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Μόσχας») ή την αποκάλυψη των κληρικών της που συνεργάζονταν με τον εχθρό συχνά παραμένουν απλά χωρίς ιδιοκτήτη. Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα είναι η περιοχή του Χαρκόβου», αναφέρεται στο δημοσίευμα του Glavcom.
Με συγχωρείτε, κυρίες και κύριοι. Τι γνωρίζετε για την περιοχή του Χαρκόβου;
Παρακαλώ κοινοποιήστε το, γιατί παρακολουθούμε τόσο τις ενορίες της περιοχής της Ελεύθερης Ουκρανίας (Sloboda Ukraine, Slobozhanshchyna) όσο και τους κληρικούς της. Υπάρχουν μόνο λίγες ενορίες εκεί που έχουν μετακινηθεί από το Πατριαρχείο Μόσχας, αλλά η εκροή πιστών προς την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι τεράστια. Και σε αντίθεση με εσάς, μπορώ να το καταδείξω αυτό με φωτογραφίες και σχόλια όχι από ανώνυμους ανθρώπους, αλλά από πραγματικούς ανθρώπους που υπηρετούν και προσεύχονται κάτω από πυρά.
Επιπλέον, συνεχίζοντας την ιδέα της ανεπάρκειας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, οι συντάκτες του Glavcom γράφουν: «Είναι η αυτοκέφαλη ουκρανική εκκλησία έτοιμη να “μαζέψει” εκείνους τους ενορίτες και ιερείς της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας που θα αναγκαστούν τουλάχιστον από τον νόμο να σκεφτούν να εγκαταλείψουν την εκκλησία της Μόσχας όταν αυτή γίνει, στην πραγματικότητα, “παράνομη”; Υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με αυτή την ικανότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Και οι πολιτικοί, οι λειτουργοί της ίδιας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και οι πιστοί της μιλούν γι’ αυτό όλο και πιο δυνατά» (Οι αμφιβολίες, ως συνήθως, εκφράζονται από ανθρώπους που μιλούν με βάση την ανωνυμία).
Βλέπετε, η Εκκλησία δεν είναι κυβέρνηση και δεν θα γλιτώσετε τίποτα αν την επικρίνετε. Ούτε θα πάρετε τίποτα αν την επαινέσετε.
Για παράδειγμα, στις σελίδες του πόρου «Ορθόδοξη Ουκρανία», ιστορικοί, δημοσιογράφοι και στρατιωτικοί μίλησαν για την 5η και 6η επέτειο της αυτοκεφαλίας: «Σε 6 χρόνια, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας πέρασε όλους τους υφάλους και έδειξε ότι είναι η Εκκλησία του Ουκρανικού λαού».
Και ιδού πώς αξιολογεί τις δραστηριότητες της Εκκλησίας ο σημερινός επικεφαλής του Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης: «Πώς ήταν τα πρώτα 5 χρόνια της ουκρανικής αυτοκεφαλίας; Μελετητές, στρατιωτικοί της πρώτης γραμμής και προσωπικότητες του πνεύματος απαντούν».
Πρόκειται για ανθρώπους που δεν χρειάζονται τίποτα από την Εκκλησία, αλλά την παρατηρούν, και οι οποίοι σίγουρα αξιώνουν να έχουν και εξυπνάδα και βάθος.
Αυτός είναι ένας πολύ μικρός κατάλογος ενός πολύ μεγαλύτερου καταλόγου ανθρώπων που εξέφρασαν την πολύ θερμή τους στάση απέναντι στην Αυτοκέφαλη Ουκρανική Εκκλησία κατά τον εορτασμό της επετείου της Ενωτικής Συνόδου.
Και εγώ, ισχυριζόμενη ότι είμαι δημοσιογράφος που παρακολουθεί συστηματικά το θέμα, μπορώ να πω ότι έχω δει προσωπικά δεκάδες ενορίες όπου οι άνθρωποι είναι ευχαριστημένοι με τη μετάβασή τους, όπου οι σχέσεις μεταξύ τους και με τον νέο κληρικό είναι άριστες. Ναι, δεν έλειψαν κάποιες διευκρινίσεις στις σχέσεις, διαπραγματεύσεις και συντονισμός ορισμένων λειτουργικών στιγμών, αλλά η ζωή καλυτέρευε.
Αυτό για το οποίο οι συντάκτες του Glavcom έχουν δίκιο είναι ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας έχει έλλειψη κληρικών.
Αυτό ήταν αναμενόμενο και είναι ένα πρόβλημα που θα πάρει χρόνο για να λυθεί. Ένα νέο ιερατικό σεμινάριο έχει ήδη ξεκινήσει στη Μπουκοβίνα, το ενδιαφέρον για τη θεολογική εκπαίδευση αυξάνεται και πάλι και ο αριθμός των ανθρώπων που επιθυμούν να σπουδάσουν αυξάνεται. Σήμερα στην Ουκρανία υπάρχουν 10 ιδρύματα ανώτερης πνευματικής εκπαίδευσης με 1500 φοιτητές. Θα ήθελα να πω: δώστε στην Εκκλησία λίγο χρόνο. Δεν μπορείτε να είστε πιο ευγενικοί; Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας για την αυτοκεφαλία, πείθατε τους αναγνώστες σας ότι χρειάζεστε την Εκκλησία, έτσι δεν είναι; Τι συμβαίνει με σένα, αγαπητό Glavcom;
Επιπλέον. Οι συντάκτες κατηγορούν σχεδόν ευθέως την Εκκλησία ότι δεν έχει τον δικό της Νοβίνσκι και κατηγορούν το Μητροπολίτη Επιφάνιο για την παθητικότητά του στην αναζήτηση πρόσθετων πηγών χρηματοδότησης. Αναρωτιέμαι ποιον άραγε επικαλείστε εδώ, αλλά τουλάχιστον δώστε μας ένα στοιχείο. Η Εκκλησία πραγματικά δεν έχει το δικό της Νοβίνσκι. Και δεν θα υπάρξει κανένας δωρητής σαν τον Νοβίνσκι. Και δόξα τω Θεώ γι’ αυτό.
Επειδή το σύνολο της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας του Νοβίνσκι τροφοδοτούνταν από ρωσικούς υδρογονάνθρακες, τους οποίους κατανάλωνε μαζί με την ιδεολογία του ρωσικού κόσμου. Αυτό έρχεται πάντα ως πακέτο. Φυσικά, η Εκκλησία χρειάζεται πόρους. Μπορείς να χτίσεις όταν έχεις χρήματα. Και χρειάζονται νέες πηγές χρηματοδότησης. Αλλά, ξέρετε, αυτές οι 55 εκκλησίες και τα παρεκκλήσια που χτίστηκαν, ανακαινίστηκαν και εγκαινιάστηκαν τον τελευταίο χρόνο, χτίστηκαν όλα με έξοδα των φτωχών πιστών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Μερικές φορές πρόκειται για πολυτελείς εκκλησίες που χρειάστηκαν δεκαετίες για να χτιστούν. Μερικές φορές χτίστηκαν μέσα σε ένα χρόνο. Μερικές φορές ένα χρόνο πριν από την εισβολή. Μερικές φορές με έξοδα των οικογενειών των πεσόντων στρατιωτών. Κάθε εκκλησία έχει έναν κόμβο εθελοντών, από όπου ένας ιερέας ή εθελοντής πηγαίνει στο μέτωπο με βοήθεια. Και γνωρίζω πολλές ιστορίες για το πώς παιδιά από το μέτωπο εγκατέλειπαν τη στρατιωτική τους θητεία για να ανακαινίσουν μια εκκλησία στο χωριό τους.
Ναι, η βιώσιμη χρηματοδότηση είναι κάτι το επιθυμητό, αν και δεν είμαι βέβαιη ότι η σωστή έννοια είναι η χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, και δεν υπάρχει συναίνεση επ’ αυτού ακόμη και στην Εκκλησία. Διότι ο ιερέας είναι ένας ηθικός ηγέτης που πρέπει να είναι έτοιμος να αντιταχθεί στο κράτος σε ορισμένα θέματα. Θα είναι όμως σε θέση να αντιταχθεί σε αυτό αν γίνει δημόσιος υπάλληλος; Αυτό το ερώτημα πρέπει να επιλυθεί.
Στη συνέχεια, που διαχωρίζονται με εισαγωγικά, υπάρχουν κατηγορίες για «αδύναμη συμμετοχή του κράτους στην ανάπτυξη της εκκλησίας» και μια συντηρητική στρατηγική για την ανάπτυξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Κύριοι, δεν είναι δυνατόν να αναλύσετε τις θέσεις με κάποιο τρόπο; Τι σημαίνει αδύναμη συμμετοχή του κράτους; Πώς μπορείς να εμπλέξεις το κράτος χωρίς να θεωρηθείς κρατική εκκλησία;
Και για τι είδους «συντηρητική στρατηγική» μιλάτε μετά τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου, την υποστήριξη του εμβολιασμού, την εισαγωγή διαδικτυακών εκπομπών κατά τη διάρκεια του κόβιντ κ.λπ. Κάθε ενορία έχει τόση ελευθερία όση είναι έτοιμη να αντέξει. Μερικές φορές νομίζω ότι πολλές από αυτές έχουν πραγματοποιήσει τη δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού.
Αλλά αυτό που ήταν πραγματικά αρνητικό ήταν ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε ο Μητροπολίτης Αλέξανδρος (Ντραμπίνκο). Τουλάχιστον ο ίδιος ο Μητροπολίτης Αλέξανδρος το είπε αυτό σε ένα σχόλιο στην «Ορθόδοξη Ουκρανία».
«Η “Ρομφαία” παρερμήνευσε τα λόγια μου», αγανάκτησε ο Μητροπολίτης Αλέξανδρος σε σχόλιο του για το δημοσίευμά μας. «Ναι, υπήρχαν 9 λειτουργίες στη Λαύρα και η ζωή ήταν καλά εδραιωμένη. Αλλά το Υπουργείο Πολιτισμού, έχοντας διακόψει τις σχέσεις με την εν Ουκρανία Ρωσική Εκκλησία, δεν παρείχε σχεδόν καμία ευκαιρία στον Επίσκοπο Αβραάμιο και την Ουκρανική Εκκλησία να καθιερώσουν μια τέτοια ζωή. Είπα ότι δεν μας δίνουν κανένα δικαίωμα, όλα είναι απολύτως υπό τον έλεγχο του μουσείου. Ίσως πρόκειται για πρόβλημα δημοσιογραφικής ερμηνείας, αλλά όταν σχολίασα την περίπτωση της Μονής του Ποτσάεφ, εννοούσα ότι θα ήταν βέλτιστο αν η Μονή αυτή εντασσόταν στην Ουκρανική Εκκλησία με τους κληρικούς της. Εννοώ επίσης ότι το Υπουργείο Πολιτισμού θα πρέπει να έχει μια στρατηγική, ώστε όταν τερματιστούν οι συμφωνίες με την εν Ουκρανία Ρωσική Εκκλησία, να μην σταματήσει η πνευματική ζωή και να μην βρεθούμε σε μια κατάσταση όπου η Ουκρανική Εκκλησία έλαβε δύο κτίρια από όλους τους χώρους, ενώ τα υπόλοιπα παραμένουν στο μουσείο, όταν είναι αδύνατο για τον ουκρανικό κλήρο και τους πιστούς να λειτουργήσουν ή να προσεγγίσουν τα λείψανα».
Ας προσθέσουμε. Η διαδικασία μεταφοράς των χώρων δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί και η αδυναμία εγκαθίδρυσης κανονικής λειτουργικής ζωής εκεί αποτελεί πρόβλημα τόσο για τον εφημέριο όσο και για τον Προκαθήμενο. Πιθανόν να έχετε ακούσει για τις δεκάδες χιλιάδες γρίβνα που πλήρωσε η Εκκλησία για τη χρήση του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου για τη λατρεία; Πόσο θα κόστιζε η ενοικίαση μιας εκκλησίας εκεί για αρκετές λειτουργίες; Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τις συνθήκες υπό τις οποίες βρισκόταν εκεί το Πατριαρχείο Μόσχας και εκείνες υπό τις οποίες βρίσκεται τώρα η Ουκρανική Εκκλησία.
Και τέλος. Η ανάλυση δεν μπορεί να βασίζεται σε «δηλώσεις όσων διαφωνούν με βάση την ανωνυμία». Θέλετε να μάθετε την Εκκλησία; Υπάρχουν εκατοντάδες σελίδες με ενορίες και πιστούς σε διάφορες περιοχές. Κάποιοι από αυτούς έχουν εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους στο Instagram και το TikTok και κάποιοι είναι στους 100 κορυφαίους μπλόγκερ της περιοχής τους. Κάθε τρεις ημέρες, στις σελίδες του πόρου «Ορθόδοξη Ουκρανία», δημοσιεύουμε φωτογραφίες από τις κατασκηνώσεις των παιδιών μας, μερικές από τις οποίες είναι ήδη 10 ετών. Ενδιαφερθήκατε γι’ αυτό πριν αναμεταδώσετε κοινότυπες διδαχές από ειδικούς, θεωρητικούς ή ενδιαφερόμενους;
Ας διαφωνούμε λοιπόν μερικές φορές, ας ασκούμε κριτική και ας εκνευριζόμαστε. Αλλά ας συμπεριλάβουμε στον κατάλογο των διαμαρτυρόμενων και τους υποστηρικτές της Εκκλησίας. Δεν ξέρω για τους θλιβερούς σας ανώνυμους, αλλά οι δικοί μας συνομιλητές είναι γνωστοί άνθρωποι με καλή φήμη.
Γιαροσλάβα Μιστσένκο, Ορθόδοξη Ουκρανία
Πηγή: Ορθόδοξη Ουκρανία
